الهه کولایی ، نماینده مجلس ششم و عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در واکنش به شورش اخیر گروه واگنر علیه حکومت روسیه مدعی شده است: «این شورش «زنگ خطر» برای تهران بود و به جمهوری اسلامی هشدار داد «کارت بازی روسیه» نشود. رویدادهای جاری می‌تواند زنگ خطر را برای تصمیم‌گیرندگان کشور به ‌صدا درآورد تا به الزام‌های برآمده از ژئوپلیتیک ایران تن دهند».

مقدمه: در آستانه چهلمین سال از انقلاب اسلامی، درباره روند پیروزی این انقلاب و فضای حاکم بر جامعه مدنی در سال‌های منتهی به سال ۵۷ و همچنین احتمالاتی که می‌توانست براساس تغییر رفتار رژیم پهلوی در مسیر تاریخ محقق شود، با الهه کولایی ، استاد دانشگاه تهران، گفت‌وگو کرده‌ایم. او معتقد است: «شاه صدای مردم را نشنید. روند تغییر را ندید و اراده مردم را به هیچ انگاشت و از انباشت تقاضاهای مردم احساس خطر نکرد؛ چون دچار توهم قدرت شده بود.» مشروح این مصاحبه در ادامه می‌آید:

مقدمه: مواجهه و واكنش قدرت‌هاي بزرگ در مقابل حركت‌هاي انقلابي مردم ايران در سال ١٣٥٧ همواره يكي از مهم‌ترين مسائل مورد توجه محققان بوده است. نظام جماهير شوروي به عنوان يكي از قدرت‌هاي بزرگ در زمان خود روابط پر پيچ و خمي را با ايران پشت سر گذاشته بود. اين كشور با داشتن مرز مشترك وسيع با ايران، همواره در پي نفوذ و تحت كنترل گرفتن نبض تحولات ايران بود. فعاليت حزب توده به عنوان مهم‌ترين حامي شوروي در ايران مويد اين ادعاست. اما اينكه شوروي در انقلاب اسلامي٥٧ چه مواضعي داشت از مسائل پيچيده آن روزگار بود كه امروزه نيز پاسخي دقيق و مكفي بدان داده نشده است. بطور قطع مسائل لاينحل و پر ابهام درباره اين مساله بسيار است. براي فهم بيشتر مواجهه شوروي با انقلاب اسلامي ايران گفت‌وگويي را با الهه كولايي، مدرس علوم سياسي دانشگاه تهران داشتيم تا زواياي ديگري از اين مساله مهم را مورد بازخواني و بررسي مجدد قرار دهيم. كولايي داراي تاليفات زيادي در حوزه مطالعات بين‌الملل است كه از مهم‌ترين تاليفات او مي‌توان به «اتحاد شوروي و انقلاب اسلامي ايران» اشاره كرد.

مقدمه: ۴سال پیش نخستین پروانه وکالت برای زنان در عربستان صادر شد. ۲سال بعد به آنها حق رأی داده شد تا عربستان سعودی آخرین کشوری باشد که برای زنانش این حق را قائل می‌شود. همزمان 130هزار زن هم موفق شدند در انتخابات نامزد شوند؛ انتخاباتي كه البته سومين انتخابات در طول تاريخ عربستان به شمار مي‌رفت. اينها ميراث ملك عبدالله،‌ پادشاه سابق عربستان بود. در دوره جديد اما شرايط به‌گونه‌اي ديگر پيش رفت. برنامه‌هاي بلندپروازانه محمد بن سلمان و پدرش تحول در وضعيت حقوق زنان را هم شامل شد. هفته اول مهر، نسيم تغييرات يكي پس از ديگري بر سرزمين حجاز وزيد و زنان براي نخستين‌بار حضورشان در ورزشگاه‌ها را همزمان با هشتادو‌هفتمين سالروز تاسيس كشورشان جشن گرفتند. 2روز بعد طبق دستور ملك سلمان، پادشاه عربستان، تابوي بزرگ جامعه مردسالار اين كشور هم شكست و زنان حق رانندگي پيدا كردند. 3روز بعدتر زلزله‌اي در دنياي مذهب سعودي‌ها به پا شد و به زنان عربستان حق صدور فتوا دادند. موج اين تغييرات ناگهاني بسياري را در جهان بهت زده كرده است. هر چند برخي معتقدند اينها تغييراتي است سطحي و بيشتر براي حكومت آل‌سعود جنبه تبليغاتي دارد، اما دكتر الهه كولايي، استاد علوم سياسي دانشگاه تهران و فعال حقوق زنان، معتقد است زنان در جامعه عربستان پيگير مطالبات‌شان بوده‌اند و آنچه اخيرا در عربستان اتفاق افتاده شكل‌گيري يك اراده سياسي براي پاسخ به مطالبات داخلي است. كولايي اما نگاه اين تحولات را به سوي مراكز تحقيقاتي و دانشگاه‌هاي غربي مي‌داند و معتقد است الگوهاي لازم براي تغيير در شرايط زنان در جامعه عربستان مي‌توانست از تحولات حقوق زنان در ايران گرفته شود. او مي‌گويد: «مي‌توانستيم با بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي حوزه زنان، اين جنبه الگويي را براي انقلاب اسلامي حفظ كنيم تا كشورهاي منطقه به جاي آنكه نگاه‌شان به غرب باشد، براساس الگوي موجود در جامعه اسلامي ما دست به تغيير و تحول بزنند.»

مقدمه: با وجود موج جهانی افزایش حضور زنان در ساختارهای اجرایی، قضایی و مجلس‌های قانونگذاری و جایگاه‌های سیاسی و اجتماعی در بدنه قدرت کشورها، جایگاه ایران به لحاظ میزان مشارکت سیاسی زنان با میانگین جهانی فاصله بسیاری دارد و حضور زنان در مجلس شورای اسلامی هنوز به پنج درصد نرسیده است. هم اکنون سازمان‌ها و مجمع‌های بین‌المللی توسعه‌ای، با هدفگذاری‌های بلندمدت و سیاستگذاری‌های بنیادی، اراده خود را در راستای توسعه مشارکت سیاسی زنان و رفع نابرابری‌های جنسیتی به کار بسته‌اند. در ایران توانمندسازی اجتماعی و سیاسی زنان در جامعه، هدفی است که برخی چهره‌های حاضر در نظام سیاسی، فعالان مدنی حقوق زنان و احزاب پیگیری می‌کنند، اما شتاب آن هنوز در همسنجی با حرکت جهانی کند است. با این حال اراده‌های موجود در جامعه این امیدواری را به وجود آورده است که روند افزایش وزن و مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان شتاب بیشتری به خود گیرد. نمود این اراده را در افزایش شمار زنان داوطلب انتخاب در مجلس شورای اسلامی می‌توان شاهد بود. با پایان مهلت ثبت نام نامزدهای انتخابات مجلس دهم، وزیر کشور از این افزایش محسوس خبر داد. «عبدالرضا رحمانی فضلی» چهارم آذرماه اعلام کرد این میزان نسبت به انتخابات گذشته با رشد سه درصدی به 11 درصد رسیده است. گرچه اکنون مسأله رد صلاحیت‌ها و فهرست‌بندی جریان‌های سیاسی، گام‌های پیشینی است که می‌تواند حضور زنان در انتخابات را با چالش‌هایی رو‌به‌رو کند. در زمینه مسأله مشارکت سیاسی زنان، « الهه کولایی »، مدرس دانشگاه تهران، فعال سیاسی و نماینده مجلس ششم معتقد است که حضور و مشارکت زنان در سیاست، مدیریت بهتر امور سیاسی را به همراه دارد و به تلطیف رفتارها و کنش‌های سیاسی، استفاده بهتر از منابع اجتماعی برای تحقق اهداف رشد و توسعه و نیز رفاه عمومی، بهبود شرایط کلی کشور و کاهش رفتارهای خشونت‌آمیز منجر می‌شود. به گفته او، زنان در ایران سهم ناچیزی از سیاست داشته‌اند و به همین دلیل احزاب و جریان‌های سیاسی کشور باید با افزایش سهم زنان در فهرست‌های انتخاباتی و تمرکز در فرآیند تبلیغات انتخابات، جامعه را به سمت انتخاب نامزدهای زن هدایت کنند.کولایی عملکرد زنان حاضر در مجلس را جدا از عملکرد مردان نمی‌داند و بر این نظر است که در ارزیابی عملکرد دوره‌های گوناگون مجلس، باید جریان سیاسی که نمایندگان مرد و زن به آن تعلق دارند، مبنای ارزیابی باشد.این نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی، ایجاد پیوند میان خواسته‌های مردم و نمایندگان مجلس را یک ضرورت می‌داند و تأکید دارد که باید جریان سیاسی را که با این خواسته‌ها پیوند برقرار می‌کند، به اکثریت برسانیم. در این میان، از احزاب و جریان‌های سیاسی انتظار می‌رود تا بر پایه توانمندی‌ها و شایستگی‌های گوناگون خود، به معرفی نامزدها بپردازند. گفت‌وگوی این استاد دانشگاه با «ایرنا» را می‌خوانید.

شار به رئیس‌جمهور برای حضور زنان در کابینه که البته با شکست روبه‌رو شد و آقای روحانی تنها به انتصاب چند خانم در معاونت‌های ریاست‌جمهوری بسنده کرد[...]

اشاره: ترکیب دولت دوازدهم از حیث انتخاب نیروهای نزدیک به جریان‌های سیاسی و نیز انتظار جدی جامعه برای سپردن مسئولیت تعدادی از وزارتخانه‌ها به زنان توانمند، موضوعی است که طی روزهای اخیر در صدر مباحث سیاست داخلی قرار داشته است. بر همین اساس با الهه کولایی ، استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در این باره گفت‌وگو کردیم. او که خود این روزها به عنوان یکی از گزینه‌های شهرداری تهران، احتمال قرار گرفتن یک زن در رأس مدیریت ابرشهر تهران را جدی کرده است، درباره ضرورت حضور زنان در کابینه قائل به آن است که با وجود مقاومت‌های تاریخی موجود، تحقق نیافتن این خواست زنان جامعه امتداد یافتن یک نارسایی غیرقابل پذیرش است و از دولت دوازدهم توقع می‌رود که براساس شعارها و برنامه‌هایی که اکثریت مردم به آن رأی داده‌اند، پایه‌گذار این تحول باشد.

مقدمه: بعد از سال‌ها نام یک بانوی اصلاح‌طلب در لیست گزینه‌های مسند شهرداری جای گرفت. الهه کولایی با تجربه‌ای که در ششمین دوره مجلس داشته پا به عرصه رقابت با 6مرد گذاشت. اعضای دور پنجم شورای شهر، همه در لیست امید جا گرفته بودند و با اعتماد مردم به جرگه مدیریت پیوستند. اما نکته خاصی که این لیست داشت حضور 6زن بود و این نشان از اهمیت نیمی از جمعیت ایران (زنان) برای اصلاحات دارد. اما حضور یک زن در لیست گزینه‌های شهرداری هم سبب خشنودی زنان ایرانی شد چرا که اقدامات اینچنینی نگاه جنسیتی در مسئولیت‌ها را کمرنگ می‌کند. الهه کولایی ، به دنبال تدوین برنامه خود جهت ارائه به شورای شهر است. او از کارشناسان شهری، اجتماعی و اقتصادی، مدیران سابق و کنونی شهرداری، سمن‌های مردم نهاد و... مشاوره گرفته و به دنبال تعامل با طیف‌های مختلف است چرا که معتقد است مشکل شهر تهران با حل اقتصاد سیاسی نابرابری و تعامل مدیریتی دولت، مجلس، قوه قضائیه، سازمان‌های مردم نهاد و تمام مسئولان رفع خواهد شد. با او همکلام شدیم تا از برنامه‌هایی‌ که برای کلانشهر تهران دارد، بگوید. کولایی معتقد است در این برهه از زمان که مردم چنین اعتمادی به اصلاح‌طلبان هدیه کردند، آینده اصلاح‌طلبان رقم خواهد خورد. ماندگاری‌شان به فعالیت‌شان بستگی دارد و اگر نتوانند انتظارات مردم را برطرف کنند، این اصلاح‌طلبانند که مجلس دو سال آینده، شورای شهر دوره ششم و سیزدهمین دوره ریاست جمهوری را از دست خواهند داد. گفتگوی آفتاب یزد با الهه کولایی ، گزینه منتخبان پنجمین شورای شهر تهران برای احراز سمت شهرداری تهران از نظرتان می‌گذرد.

وقتی به من پیشنهاد شد نامزد شهرداری تهران شوم، اصلاً در این باره فکر نکرده و برنامه‌ای نیز در این زمینه نداشتم؛ اما به عنوان فعال اصلاح‌طلب هر زمانی که کمکی از من خواسته شد، دریغ نکرده و سعی کردم سهم خود را برای تسهیل جریان اصلاحات ادا کنم و در این موقعیت نیز بر خود تکلیف دانستم[...]

امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی): مقاومت در مقابل سلطه‌ استکبار، یکی از اهداف انقلاب است. طبیعت استکبار سلطه است، دنبال سلطه است، دنبال فراگیر کردن سلطه است؛ هر ملّتی و هر نظامی که مقاومت نکند؛ اسیر خواهد شد و در کمند آنها خواهد افتاد. اینها جزء اهداف انقلاب است. مسیر حرکت این مجلس، مسیر اهداف انقلاب است.(1396/3/6)

اشاره: اين روزها جريان اصلاحات در تكاپوي بستن فهرست انتخاباتي شوراي شهر است. شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان حالا به عنوان متولي اين امر مسووليت اعتماد مردم به ليست را به عهده گرفته است. در هفته‌اي كه گذشت ٩ چهره شاخص اصلاح‌طلب در نامه‌اي به محمدرضا عارف، رييس شوراي عالي سياستگذاري خواستار اين شدند كه در قضاوت كانديداها بر مبناي شاخص‌ها دقت لازم لحاظ شود. الهه كولايي، عضو شوراي عالي از وجود ضمانت‌هايي در اين راستا خبر مي‌دهد. او بيان مي‌كند كه اين نهاد انتخاباتي تمام تلاشش را مي‌كند تا پاسدار اعتماد مردم باشد.

مقدمه: در پرونده‌اي كه اخيرا با موضوع «تحزب، فرصت‌ها و موانع» در صفحه «سياستنامه» منتشر شد، به بررسي وضعيت احزاب در كشور و كارايي آنها در فراز و نشيب‌هاي سياسي پرداختيم. از آنجا كه بين قوام تحزب در كشور و ارايه برنامه‌هاي عيني و معقول از سوي كانديداها در انتخابات، رابطه تنگاتنگي وجود دارد در پرونده جديد كه نخستين شماره آن اكنون پيش روي‌تان است، ضرورت ارايه برنامه از سوي نامزدها را با الهه كولايي، استاد علوم سياسي و عضو شوراي هماهنگي مجمع زنان اصلاح‌طلب در ميان گذاشتيم. كولايي معتقد است در جامعه ما احزاب، در نظام انتخاباتي به درستي مورد توجه قرار نگرفته‌اند و سياست واحدي نسبت به تقويت حضور آنها در فعاليت‌هاي سياسي كشور وجود نداشته است. وي با تاكيد بر اينكه احزاب، وظيفه آموزش دادن و آماده ساختن جامعه را براي شناخت و استفاده از بهترين ابزارها و مسيرها براي دستيابي به اهداف خود بر عهده دارند، مي‌گويد كه به دليل ضعف اين نهادها به‌طور طبيعي خروجي‌هاي مناسب نيز شكل نمي‌گيرند. به اين ترتيب، ما به طور دايم با فرازو‌نشيب‌هاي تند سياسي روبه‌رو هستيم به گونه‌اي كه نه برنامه كه شعارها به دليل سطح توسعه سياسي كشور مطرح مي‌شود و از آنجا كه تداوم و پايداري نيز در اجراي آنها وجود ندارد و به دليل فراز و نشيب‌هاي تند سياسي در كشور و فقدان نگاه عميق توسعه‌اي، ما شاهد تكان‌هايي هستيم كه اجراي يك نگرش مبتني بر برنامه‌ريزي را دشوار و در برخي مواقع غيرممكن مي‌سازد. در ادامه، متن كامل اين گفت‌وگو را مي‌خوانيد.

مقدمه: نظریه‌های جدید در زمینه خشونت خانوادگی به دنبال شناخت عوامل ساختاری هستند که خانواده را مستعد بروز خشونت می‌سازد. به عقیده این نظریه پردازان،«خشونت بر ضد زنان مشکل شخصی یا خانوادگی نیست، بلکه بازتاب ساختارهای وسیع نابرابری جنسی و اقتصادی در کل جامعه است». این نظریه‌پردازان معتقدند خشونت مردان بر علیه همسرشان به هیچ وجه تخطی از نظم اجتماعی نیست، بلکه بر عکس، تایید نوع خاصی از نظم اجتماعی است و می‌توان آن را ناشی از این باور اجتماعی فرهنگی دانست که زنان کم اهمیت‌تر و کم‌ارزش‌تر از مردانند و با آنان برابر نیستند. بدین ترتیب رسانه مروج نوع خاصی از رفتار تلقی نمی‌شود بلکه تنها منعکس کننده باورهایی است که جامعه به صورت ضمنی آنها را پذیرفته است. به منظور بررسی وضعیت خشونت در جامعه و عوامل تشدید خشونت و راهکارهای کنترل آن دکتر الهه کولایی استاد دانشگاه و نماینده سابق مجلس با «آرمان امروز» گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

مقدمه: هنوز خاطره روزهایی که کنوانسیون منع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان در مجلس ششم بررسی و در نهایت تصویب شد، از خاطرمان پاک نشده است. آن روزها، دلواپسانی که زمان دولت اصلاحات، عرصه را بر خود تنگ می‌دیدند، کفن پوشان می‌شدند و خط و نشان می‌کشیدند. اما در نهایت، این کنوانسیون مغایر با شرع و قانون اساسی تشخیص داده شد. در این میان، عده‌ای به این فکر افتادند به جای «برابری جنسیتی» که از سوی برخی، مفهومی لیبرالیستی و غربی محسوب می‌شد، «عدالت جنسیتی» را طرح کنند که بیش از مفهوم قبلی با اصول اسلام و شرع مطابقت دارد. اما با این حال، هنوز هم به پیشرفت چندانی در مسیر دستیابی به مفهوم بومی «عدالت جنسیتی» دست نیافته ایم. عزم دولت تدبیر و امید و شعارهای رئیس جمهور مبنی بر تامین حقوق زنان در جامعه، بسیاری از فعالان حوزه زنان را امیدوار کرده است. گرچه در مسیر تحقق این شعار، راهی بس دشوار در برابر دولت وجود دارد اما دستور رئیس جمهور مبنی بر عدم برگزاری آزمون استخدامی تا زمان ایجاد عدالت جنسیتی نشان از آن دارد که دولت و رئیس حقوقدان آن، بر عهد خود استوارند. بر همین اساس، «آرمان امروز» با « الهه کولایی » استاد دانشگاه تهران، نماینده مجلس ششم و فعال حوزه زنان به گفت‌وگو نشست تا نظرات او را در باب مسائل حوزه زنان جویا شود که متن آن را در ادامه می‌خوانید.

اشاره: اصلاح‌طلبان از حسن روحانی عبور می‌کنند؟ این سؤالی است که در پس خبرهای دلواپسان مبنی ‌بر «اختلاف اصلاح‌طلبان با حسن روحانی» در فضای رسانه‌ای کشور بارها از سوی تحلیلگران سیاسی، غیرواقعی و شایعه خوانده شده و این تحلیل آنان در رسانه‌ها انعکاس می‌یابد. اینکه هدف از طرح چنین شایعاتی چیست و این شایعات چه چیزی را نشانه گرفته‌اند، از جمله موضوعاتی است که تحلیلگران سیاست داخلی به آنها پاسخ می‌دهند. البته پاسخشان هم مشترک است و کوتاه: «رقیب از موفقیت دوباره ائتلاف خرداد ٩٢ می‌ترسد». آنها بر این باورند که تجربه انتخابات ریاست‌جمهوری ٩٢ و انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان اسفند گذشته، جناح راست را آن‌چنان هراسان کرده است که برای جلوگیری از ثبت رکورد جدید حضور مردمی در انتخابات ٩٦ یا همان «گام سوم ائتلاف امید» نقشه می‌کشند و شایعه می‌بافند. الهه کولایی ، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت در گفت‌وگو با «شرق» درباره چرایی طرح چنین شایعاتی و تأثیر طرح آنها بر پشتوانه مردمی و بدنه اجتماعی حامی حسن روحانی در آستانه انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری ارزیابی خود را ارائه کرد. به عقیده کولایی طرح چنین شایعاتی برآمده از خواب آشفته محافظه‌کاران برای به‌درکردن روحانی از قدرت است. او می‌گوید: «طرح شایعات برای تک‌دوره‌ای‌بودن ریاست‌جمهوری روحانی و حمایت‌نکردن مجدد اصلاح‌طلبان از او برای ایجاد شکاف بین ائتلاف اصلاحات - اعتدال‌گرایان است».

اشاره: گروه سياسي| در روزهايي كه زنان دولت روحاني بيش از گذشته زير ضرب منتقدان دولت رفته‌اند، الهه كولايي معتقد است كه اين دست انتقادات و حملات در واقع واكنشي است براي بي‌تاثير كردن سياست‌ها و تصميمات دولت و جريان اصلاحات براي ايفاي نقش گسترده‌تر زنان در كشور؛ نقشي كه با گرم‌تر شدن تنور انتخابات هفتم اسفند بسيار بيش از قبل درباره آن سخن به ميان مي‌آيد. آنجا كه حرف از افزايش حضور زنان در انتخابات پيش‌رو به عنوان كانديداي انتخاباتي مطرح است. الهه كولايي در آسيب‌شناسي اين اتفاقات معتقد است هرچند ريشه تقابل با زنان در حوزه سياست را نمي‌توان به دلايل فرهنگي و تاريخي به سادگي خشكاند، اما همزمان حملات اخير در گذر زمان به نفع زنان و در واقع به ضرر طراحان آن تمام خواهد شد.

اشاره: دو روز دیگر فرصت تبلیغاتی مرحله دوم دهمین دور از انتخابات مجلس شورای اسلامی به پایان می‌رسد و به قول الهه کولایی ، «موفقیت نیمه‌تمام» اصلاح‌طلبان با «استفاده از همه ظرفیت‌ها» تکمیل می‌شود. تعدادی از حوزه‌های انتخابیه در ۲۱ استان و ۶٩ نماینده همچنان پشت درهای پارلمان مانده‌اند. روز جمعه همه به انتظار نشسته‌اند تا شاهد انتخاب مردم شهرها و استان‌هایی باشند که بیشتر در حوزه‌های انتخابیه کوچک‌تر به صحنه می‌آیند هرچند شهرهای بزرگی مانند شیراز و تبریز هم از استان‌های تعیین‌تکلیف نشده‌ هستند. گرچه پیش‌بینی می‌شود شیوه رایج تبلیغاتی که در تهران نتیجه‌بخش بود در این مناطق تأثیرگذار نباشد، اما عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان علاوه بر اشاره به تأثیر شبکه‌های اجتماعی، به شیوه‌هایی از تبلیغات اشاره می‌کند که آن را درادامه خواهید خواند. الهه کولایی امیدوار است این دور از انتخابات هم با ضابطه اجماع به پیروزی اصلاح‌طلبان و حامیان دولت منجر شود.